Re: HMS Beagle
: 28 kwie 2020, 21:40
OK, jestem znow.
Zanim zaczniesz poszywac swoj pierwszy model, musisz odrobinke zainwestowac w zbudowanie sobie dwoch urzadzen (ang. jig'ow). Jeden to jest tzw. plank tapering jig - urzadzenie-imadlo do zwezania planek, a drugi to tzw. waterline gauge, jig (urzadzenie do wyznaczania linii wodnej).
Jak wygladaja oba, widac na zalacznikach.
Po zbudowaniu sobie powyzszych, przystepujesz do procesu poszywania.
Gdyby burty drewnianych kadlubow byly idealnie czworokatne, poszywanie byloby proste - wypeln ta przestrzen listewkami ktorych szerokosc stanowilaby ulamek calej szerokosci owego czworokata. Np. czworokat ma szerokosc 88 mm, a wiec kazda listewka musialaby miec 11 mm zeby calkowita ich ilosc byla 8, itp...
Poniewaz jednak tak nie jest, bo kazda burta jest nieregularnym, eliptoidalnego ksztaltu trapezem, najszerszym w srodku i stopniowo zwezajacym sie ku bokom, trzeba kazda z planek zwezac, bo ilosc ich musi byc taka sama w kazdym miejscu w/w trapezu i musza one wypelniac szczelnie ta przestrzen.
Jak to zrobic?
1- najpierw trzeba sie upewnic, ze szkielet kadluba jest idealnie symetryczny z obu burt, ogladajac go z obu bokow i mierzac szczegolowo. Przyloz gietka listewke do boku szkieletu tak, by lezala ona na kilku sasiadujacych ze soba wregach/grodziach i upewnij sie ze kazda krawedz w/w grodzi przylega cala swoja szerokoscia do w/w listewki (skosowanie ich). Ew. niedokladnosci trzeba teraz wyeliminowac, - gdy dana wrega nie przylega do listewki, wypeln ta przestrzen podklejajac tam kawalek listewki tak, by owa listewka sprawdzajaca przylegala do w/w krawedzi. Jesli jest wybrzuszenie, spiluj je...
2- gdy szkielet kadluba tkwi w desce montazowej, stojac w pozycji pionowej,teraz trzeba powyznaczac punkty na kazdej wredze/grodzi gdzie bedzie lezec odbojnik - pobierz je z planu modelu - rzut boczny kadluba i poprzenos te odcinki na szkielet za pomoca tego jigu do wyznaczania linii wodnej. Zrob to samo dla przeciwleglej burty. Ta czynnosc musi byc wykonana z duza dokladnoscia, upewniwszy sie ze pozycje gdzie bedzie lezec odbojnik na kazdej wredze sa identyczne dla przeciwleglej burty. Od precyzji w/w bedzie zalezec dokladnosc w poszywaniu kadluba.
3 - poprzyklejaj odbojniki do krawedzi wreg/grodzi w tych punktach
4- poprzyklejaj tymczasowe cieniutkie listeweczki, np. 1x1 mm - batteny, do obu burt tak, by one tworzyly symetryczne eliptoidalne przestrzenie na burcie, zaczynajac od grodzi srodkowej - tej najbardziej pekatej. W tym celu zmierz odcinek, tj. szerokosc krawedzi tej wregi od dolnej krawedzi odbojnika do kilu i podziel ten wymiar na rowne czesci - dla modeli malych beda to np. 3 czy 4 takie odcinki, dla wiekszych, 5 czy 6. Zaznacz te odcinki na w/w burcie i poprzyklejaj te batteny w tych punktach tak by one biegly swymi koncami od dziobu do rufy. Zrob to samo dla kazdej wregi, utrzymujac tam ta sama liczbe w.w. odcinkow i stopniowo przyklejaj tam te batteny. Przez caly w/w proces zwracaj uwage, by te punkty byly w tych samych miejscach na obu burtach. Otrzymasz caly kadlub podzielony na eliptoidalnego ksztaltu segmenty - pasy, przestrzenie, najszersze w srodokreciu i stopniowo zwezajace sie ku dziobowi i rufie, cos w rodzaju swiatecznego baleronu, he he!!!.
5- teraz trzeba sie upewnic, ze te przestrzenie maja swe granice w postaci battenow biegnace lagodnymi lukami przez cala dlugosc kadluba, tj. z pozycji najnizszej w srodokreciu lagodnie sie wznoszace ku gorze na dziobie i takze na rufie. Kazde ostre i brzydkie wygiecia trzeba wyeliminowac i zlagodzic zanim zaczniesz poszywac.
6 - przygotuj teraz sobie odpowiednia ilosc listewek na swe planki. Kazda z nich powinna miec szerokosc dokladnie taka by w srodokreciu - na tej najbardziej pekatej wredze zmiescila sie ich calkowita ilosc.
7- dla kazdej innej wregi/grodzi trzeba ta szerokosc stopniowo zwezic. Jak to zrobic?
8- przyloz palcami, na sucho cala dlugosc swej planki do kadluba w miejscu gdzie ona bedzie lezec na grodziach/wregach i olowkiem pozaznaczaj na niej te miejsca - krawedzie poszczegolnych wreg/grodzi.
9- odloz ta listewke i na szkielecie modelu, na krawedzi danej wregi pobierz dluzszymi nozkami cyrkla proporcjonalnego odstep miedzy dolna krawedzia odbojnika a lezacym ponizej battenem. (Nie musze chyba przypominac, ze ow cyrkiel musi naprzod byc dokladnie skalibrowany i ustawiony na liczbe rowna ilosci planek dla tej przestrzeni, tj. gdy w w/w przestrzeni ma byc np. piec planek, trzeba cyrkiel ustawic na liczbe 5).
10 - na lezacej na stole listewce zaznacz ten odstep (w miejscu gdzie bedzie ona lezec na tej wredze), tj. w/w punkty krotszymi nozkami cyrkla, ukladajac jeden koniec igly jednej nozki tuz obok krawedzi listewki-planki, a druga nozke delikatnie wbijajac w listewke.
11- powtorz to samo dla pozostalych krawedzi wreg/grodzi i poprzenos odcinki na swa listewke-planke.
12- otrzymasz serie punktow- dziurek w listewce o przebiegu lukowatym, od dziobu ku rufie.
13- polacz te punkty ostro zatemperowanym olowkiem w linie krzywa. Wzdluz tej linii bedziesz musial zheblowac swa planke, zamontowawszy ja w tym tzw. plank tapering jig'u (patrz zalacznik.
14 - heblowanie krawedzi planek robi sie najlepiej mini hebelkiem - jak na zdjeciu a koncowe krawedzie precyzyjnie papierem sciernym podklejonym na klocku drewnianym. Hebluje sie i szlifuje DO LINII ZAZNACZONEJ NA PLANCE W OLOWKU.
15 - poniewaz nasz kadlub ma w zalozeniu byc idealnie symetryczny, najlepiej od razu ksztaltowac (zwezac) w tym jigu po dwie listewki - jedna dla kazdej burty - oszczednosc czasu i zapewnienie symetrycznosci obu burt.
16- przy zwezaniu (heblowaniu) krawedzi planki trzeba tej krawedzi nadac delikatnie lekko skosny kat tak, by wszystkie planki polozone na szkielet tworzyly tam ciasna przestrzen, bez szpar na polkolistej oblej plaszczyznie burty - gdyby te krawedzie zheblowac pod katem prostym.
17- po takim uksztaltowaniu planki, najpierw na sucho przykladamy ja do szkieletu i sprawdzamy jak ona tam lezy. Gdy trzeba ja odpowiednio wygiac wzdluznie do krzywizny kadluba, moczymy planke w chlodnej wodzie na kilka minut i goraca kolbe lutownicza przykladamy do listewki przesuwajac ja wzdluznie po listewce jednoczesnie druga reka wyginajac listewke do odpowiedniej krzywizny (ostroznie, by nie spalic drewna!). Czynnosc ta mozna powtorzyc wielokrotnie aby w koncu otrzymac odpowiednia krzywizne ladnie przylegajaca do szkieletu.
18- to samo robimy dla drugiej listewki-planki z przeciwleglej burty.
19- przyklejamy planke do burty w jej miejscu i druga planke z drugiej strony. Szkielet caly czas siedzi w desce montazowej. Nie nalezy od razu wypelniac cala burte z jednej strony kadluba i potem przechodzic do wypelniania drugiej burty - wysychajace planki na jednej burcie moga sie skurczyc i permanentnie wypaczyc caly szkielet, dlatego postepujemy stopniowo przyklejajac po jednej plance dla kazdej burty i analogicznej plance na drugiej burcie, itd.
20- po przyklejeniu w.w. pary planek z obu stron szkieletu, trzeba nam teraz zmienic ustawienie cyrkla na numer nizej, bo pozostalo nam teraz mniej planek dla w/w eliptoidalnego pasa do poszycia. Poprzednio byl to numer 5, teraz bedzie nr. 4.
21- postepujemy dalej jw. Nastepnie, po pobraniu odstepow miedzy dolna krawedzia poprzednio polozonej - przedostatniej juz dla danego pasa planki a nizej lezacym battenem i poprzenoszeniu ich na lezaca na stole planke, usuwamy w/w batten i wypelniamy ta przestrzen owa planka, zapelniajac w calosci ow pas.
22- postepujemy dalej jw. zapelniajac pozostale pasy, pamietajac jednak, by przy kazdej zmianie planki zmniejszyc tez numer na cyrklu.
23 - ostatnia planke, ta lezaca tuz nad kilem - tzw. garboard strake, montujemy w ten sposob, ze jej gorna krawedz powinna stykac sie z dolna krawedzia planki lezaca wyzej, a dolna krawedz tej najnizszej planki trzeba delikatnie wcisnac w rowek - rabbet uprzednio wyciety w kilu (stepce).
Calosc poszycia powinna stworzyc gladka i bez szpar przestrzen wypelniajaca cala szerokosc burty.
Gdy zaistnieje sytuacja, ze nie da sie wypelnic oblosci kadluba na dziobie czy rufie calkowita iloscia planek, trzeba zastosowac stealery lub tez tzw. drop plank. Ale nalezy dazyc, by ilosc tych stealerow (dosl. podkradaczy) byla nie wieksza niz jeden, maks. dwa, by nie oslabiac zanadto sztywnosci calego kadluba.
Nigdy nie robiono tak, ze w brakujace konce planek wciskano krotsze odcinki planek ostro zakonczone w szpikulec - to by znacznie oslabialo sztywnosc kadluba, poza tym te szpikulce bylyby podatne na nadmierne gnicie w wodzie i trzebaby je zbyt czesto wymieniac!
Aha, jeszcze jedno - tak opracowywane planki uzywano do poszywania kadluba tylko ponizej odbojnika.
W zdecydowanej wiekszosci przypadkow poszycie burtowe wyzej odbojnika skladalo sie ze zwyklych planek, nie zwezanych ku ich koncom.
Po calkowitym poszyciu kadluba modelu trzeba caly kadlub przetrzec papierem sciernym wyrownujac ew. nierownosci i na koniec "wycyklinowac" go ostra krawedzia stluczonego szkla ew. ostrego dluta, zyletki przemyslowej czy specjalnego drapaka (scraper). To zapewni gladka powierzchnie burt.
Wesolej zabawy!
Tomek A
Zanim zaczniesz poszywac swoj pierwszy model, musisz odrobinke zainwestowac w zbudowanie sobie dwoch urzadzen (ang. jig'ow). Jeden to jest tzw. plank tapering jig - urzadzenie-imadlo do zwezania planek, a drugi to tzw. waterline gauge, jig (urzadzenie do wyznaczania linii wodnej).
Jak wygladaja oba, widac na zalacznikach.
Po zbudowaniu sobie powyzszych, przystepujesz do procesu poszywania.
Gdyby burty drewnianych kadlubow byly idealnie czworokatne, poszywanie byloby proste - wypeln ta przestrzen listewkami ktorych szerokosc stanowilaby ulamek calej szerokosci owego czworokata. Np. czworokat ma szerokosc 88 mm, a wiec kazda listewka musialaby miec 11 mm zeby calkowita ich ilosc byla 8, itp...
Poniewaz jednak tak nie jest, bo kazda burta jest nieregularnym, eliptoidalnego ksztaltu trapezem, najszerszym w srodku i stopniowo zwezajacym sie ku bokom, trzeba kazda z planek zwezac, bo ilosc ich musi byc taka sama w kazdym miejscu w/w trapezu i musza one wypelniac szczelnie ta przestrzen.
Jak to zrobic?
1- najpierw trzeba sie upewnic, ze szkielet kadluba jest idealnie symetryczny z obu burt, ogladajac go z obu bokow i mierzac szczegolowo. Przyloz gietka listewke do boku szkieletu tak, by lezala ona na kilku sasiadujacych ze soba wregach/grodziach i upewnij sie ze kazda krawedz w/w grodzi przylega cala swoja szerokoscia do w/w listewki (skosowanie ich). Ew. niedokladnosci trzeba teraz wyeliminowac, - gdy dana wrega nie przylega do listewki, wypeln ta przestrzen podklejajac tam kawalek listewki tak, by owa listewka sprawdzajaca przylegala do w/w krawedzi. Jesli jest wybrzuszenie, spiluj je...
2- gdy szkielet kadluba tkwi w desce montazowej, stojac w pozycji pionowej,teraz trzeba powyznaczac punkty na kazdej wredze/grodzi gdzie bedzie lezec odbojnik - pobierz je z planu modelu - rzut boczny kadluba i poprzenos te odcinki na szkielet za pomoca tego jigu do wyznaczania linii wodnej. Zrob to samo dla przeciwleglej burty. Ta czynnosc musi byc wykonana z duza dokladnoscia, upewniwszy sie ze pozycje gdzie bedzie lezec odbojnik na kazdej wredze sa identyczne dla przeciwleglej burty. Od precyzji w/w bedzie zalezec dokladnosc w poszywaniu kadluba.
3 - poprzyklejaj odbojniki do krawedzi wreg/grodzi w tych punktach
4- poprzyklejaj tymczasowe cieniutkie listeweczki, np. 1x1 mm - batteny, do obu burt tak, by one tworzyly symetryczne eliptoidalne przestrzenie na burcie, zaczynajac od grodzi srodkowej - tej najbardziej pekatej. W tym celu zmierz odcinek, tj. szerokosc krawedzi tej wregi od dolnej krawedzi odbojnika do kilu i podziel ten wymiar na rowne czesci - dla modeli malych beda to np. 3 czy 4 takie odcinki, dla wiekszych, 5 czy 6. Zaznacz te odcinki na w/w burcie i poprzyklejaj te batteny w tych punktach tak by one biegly swymi koncami od dziobu do rufy. Zrob to samo dla kazdej wregi, utrzymujac tam ta sama liczbe w.w. odcinkow i stopniowo przyklejaj tam te batteny. Przez caly w/w proces zwracaj uwage, by te punkty byly w tych samych miejscach na obu burtach. Otrzymasz caly kadlub podzielony na eliptoidalnego ksztaltu segmenty - pasy, przestrzenie, najszersze w srodokreciu i stopniowo zwezajace sie ku dziobowi i rufie, cos w rodzaju swiatecznego baleronu, he he!!!.
5- teraz trzeba sie upewnic, ze te przestrzenie maja swe granice w postaci battenow biegnace lagodnymi lukami przez cala dlugosc kadluba, tj. z pozycji najnizszej w srodokreciu lagodnie sie wznoszace ku gorze na dziobie i takze na rufie. Kazde ostre i brzydkie wygiecia trzeba wyeliminowac i zlagodzic zanim zaczniesz poszywac.
6 - przygotuj teraz sobie odpowiednia ilosc listewek na swe planki. Kazda z nich powinna miec szerokosc dokladnie taka by w srodokreciu - na tej najbardziej pekatej wredze zmiescila sie ich calkowita ilosc.
7- dla kazdej innej wregi/grodzi trzeba ta szerokosc stopniowo zwezic. Jak to zrobic?
8- przyloz palcami, na sucho cala dlugosc swej planki do kadluba w miejscu gdzie ona bedzie lezec na grodziach/wregach i olowkiem pozaznaczaj na niej te miejsca - krawedzie poszczegolnych wreg/grodzi.
9- odloz ta listewke i na szkielecie modelu, na krawedzi danej wregi pobierz dluzszymi nozkami cyrkla proporcjonalnego odstep miedzy dolna krawedzia odbojnika a lezacym ponizej battenem. (Nie musze chyba przypominac, ze ow cyrkiel musi naprzod byc dokladnie skalibrowany i ustawiony na liczbe rowna ilosci planek dla tej przestrzeni, tj. gdy w w/w przestrzeni ma byc np. piec planek, trzeba cyrkiel ustawic na liczbe 5).
10 - na lezacej na stole listewce zaznacz ten odstep (w miejscu gdzie bedzie ona lezec na tej wredze), tj. w/w punkty krotszymi nozkami cyrkla, ukladajac jeden koniec igly jednej nozki tuz obok krawedzi listewki-planki, a druga nozke delikatnie wbijajac w listewke.
11- powtorz to samo dla pozostalych krawedzi wreg/grodzi i poprzenos odcinki na swa listewke-planke.
12- otrzymasz serie punktow- dziurek w listewce o przebiegu lukowatym, od dziobu ku rufie.
13- polacz te punkty ostro zatemperowanym olowkiem w linie krzywa. Wzdluz tej linii bedziesz musial zheblowac swa planke, zamontowawszy ja w tym tzw. plank tapering jig'u (patrz zalacznik.
14 - heblowanie krawedzi planek robi sie najlepiej mini hebelkiem - jak na zdjeciu a koncowe krawedzie precyzyjnie papierem sciernym podklejonym na klocku drewnianym. Hebluje sie i szlifuje DO LINII ZAZNACZONEJ NA PLANCE W OLOWKU.
15 - poniewaz nasz kadlub ma w zalozeniu byc idealnie symetryczny, najlepiej od razu ksztaltowac (zwezac) w tym jigu po dwie listewki - jedna dla kazdej burty - oszczednosc czasu i zapewnienie symetrycznosci obu burt.
16- przy zwezaniu (heblowaniu) krawedzi planki trzeba tej krawedzi nadac delikatnie lekko skosny kat tak, by wszystkie planki polozone na szkielet tworzyly tam ciasna przestrzen, bez szpar na polkolistej oblej plaszczyznie burty - gdyby te krawedzie zheblowac pod katem prostym.
17- po takim uksztaltowaniu planki, najpierw na sucho przykladamy ja do szkieletu i sprawdzamy jak ona tam lezy. Gdy trzeba ja odpowiednio wygiac wzdluznie do krzywizny kadluba, moczymy planke w chlodnej wodzie na kilka minut i goraca kolbe lutownicza przykladamy do listewki przesuwajac ja wzdluznie po listewce jednoczesnie druga reka wyginajac listewke do odpowiedniej krzywizny (ostroznie, by nie spalic drewna!). Czynnosc ta mozna powtorzyc wielokrotnie aby w koncu otrzymac odpowiednia krzywizne ladnie przylegajaca do szkieletu.
18- to samo robimy dla drugiej listewki-planki z przeciwleglej burty.
19- przyklejamy planke do burty w jej miejscu i druga planke z drugiej strony. Szkielet caly czas siedzi w desce montazowej. Nie nalezy od razu wypelniac cala burte z jednej strony kadluba i potem przechodzic do wypelniania drugiej burty - wysychajace planki na jednej burcie moga sie skurczyc i permanentnie wypaczyc caly szkielet, dlatego postepujemy stopniowo przyklejajac po jednej plance dla kazdej burty i analogicznej plance na drugiej burcie, itd.
20- po przyklejeniu w.w. pary planek z obu stron szkieletu, trzeba nam teraz zmienic ustawienie cyrkla na numer nizej, bo pozostalo nam teraz mniej planek dla w/w eliptoidalnego pasa do poszycia. Poprzednio byl to numer 5, teraz bedzie nr. 4.
21- postepujemy dalej jw. Nastepnie, po pobraniu odstepow miedzy dolna krawedzia poprzednio polozonej - przedostatniej juz dla danego pasa planki a nizej lezacym battenem i poprzenoszeniu ich na lezaca na stole planke, usuwamy w/w batten i wypelniamy ta przestrzen owa planka, zapelniajac w calosci ow pas.
22- postepujemy dalej jw. zapelniajac pozostale pasy, pamietajac jednak, by przy kazdej zmianie planki zmniejszyc tez numer na cyrklu.
23 - ostatnia planke, ta lezaca tuz nad kilem - tzw. garboard strake, montujemy w ten sposob, ze jej gorna krawedz powinna stykac sie z dolna krawedzia planki lezaca wyzej, a dolna krawedz tej najnizszej planki trzeba delikatnie wcisnac w rowek - rabbet uprzednio wyciety w kilu (stepce).
Calosc poszycia powinna stworzyc gladka i bez szpar przestrzen wypelniajaca cala szerokosc burty.
Gdy zaistnieje sytuacja, ze nie da sie wypelnic oblosci kadluba na dziobie czy rufie calkowita iloscia planek, trzeba zastosowac stealery lub tez tzw. drop plank. Ale nalezy dazyc, by ilosc tych stealerow (dosl. podkradaczy) byla nie wieksza niz jeden, maks. dwa, by nie oslabiac zanadto sztywnosci calego kadluba.
Nigdy nie robiono tak, ze w brakujace konce planek wciskano krotsze odcinki planek ostro zakonczone w szpikulec - to by znacznie oslabialo sztywnosc kadluba, poza tym te szpikulce bylyby podatne na nadmierne gnicie w wodzie i trzebaby je zbyt czesto wymieniac!
Aha, jeszcze jedno - tak opracowywane planki uzywano do poszywania kadluba tylko ponizej odbojnika.
W zdecydowanej wiekszosci przypadkow poszycie burtowe wyzej odbojnika skladalo sie ze zwyklych planek, nie zwezanych ku ich koncom.
Po calkowitym poszyciu kadluba modelu trzeba caly kadlub przetrzec papierem sciernym wyrownujac ew. nierownosci i na koniec "wycyklinowac" go ostra krawedzia stluczonego szkla ew. ostrego dluta, zyletki przemyslowej czy specjalnego drapaka (scraper). To zapewni gladka powierzchnie burt.
Wesolej zabawy!
Tomek A
