Olinowanie HMS Victory

[Jarcio]

OLINOWANIE RUCHOME FOKMASZTU
Fokreja (fore yard), fokżagiel (fore course)

Sling – (lina koloru czarnego, śr. 1,0 mm) – Sling jest liną tworzącą pętlę. W dolnej części slingu utworzona jest mała pętla z kauszą, do której mocowany jest kołnierz slingu. Sling tworzą dwie odnogi - dłuższa oraz krótsza; krótsza odnoga (znajdująca się po stronie sterburty) zakończona jest okiem szplajsowym. Dłuższa odnoga (znajdująca się po stronie bakburty) przechodzi przez mały otwór w platformie marsa foka (znajdujący się przed wspornikiem dybów) i spoczywa w szczelinie wykonanej na prowadnicy linowej (bolster) ułożonej na dybach. Sling spoczywa w szczelinie znajdującej się bliżej rufy; dwie dziobowe szczeliny są przewidziane dla stropu topenanty fokrei. Dalej długa odnoga biegnie w dół (po stronie sterburty), przechodzi przez oko szplajsowe, którym zakończona jest krótka odnoga i ostatecznie koniec slingu jest mocowany do dłuższej odnogi za pomocą 3 owijek (saizing). Drugim elementem tworzącym sling jest kołnierz slingu. Kołnierz jest liną połączoną w pętlę krótkim szplajsem. W górnej części kołnierza jest zamocowana duża kausza. Kołnierz jest owijany wokół fokrei w jej centralnym punkcie w ten sposób, że część pętli z okiem i kauszą przechodzi przez drugą cześć pętli, co powoduje jej zaciągnięcie na rei, a oko z kauszą znajduje się powyżej rei. Obie kausze, w slingu i w kołnierzu, łączone są następnie za pomocą przewiązu (śr. 0,3 mm). Sling i jego kołnierz na całej długości są wypełniane oraz owijane liną i płótnem. Z powodu lenistwa rysownika , fokreja na schemacie ma przekrój koła, choć w miejscu mocowania slingu ma w rzeczywistości przekrój ośmioboku, z uwagi na zamocowane na rei listwy (battens).

PS.
Jutro minie dwa lata od założenia wątku o olinowaniu, a ja nie jestem nawet w połowie. Co mnie podkusiło

[mjk]

Nie marudź Jareczku. Dzięki Tobie wiem ( chyba nie tylko ja) jak która linka się nazywa. Cierpliwości i nie przerywaj.
Pozdrawiam
Marek Kasprzak

[Jarcio]

Kolega Kuba zwrócił mi uwagę na jeden z błędów, który pojawił się w opisie olinowania, a dotyczący średnicy jednej z lin. Postanowiłem wszystko na nowo przeliczyć i znalazłem jeszcze kilka innych kwiatków (niestety). Poniżej zamieszczam więc erratę do opisu. Wcześniejsze posty zostaną zapewne odpowiednio zmienione przez moderatora, ale podaję tu opis poprawek, aby było wiadome gdzie dokonano zmian.

Post z 19.09.2012, str. 2
Podwantki - jest "śr. 0,5 mm" powinno być "śr. 0,6 mm"

Post z 20.09.2012, str. 2
Katarpiny - jest "śr. 0,5 mm" powinno być "śr. 0,6 mm"

Post z 21.09.2012, str. 2
Stenwanty - jest "śr. 0,5 mm dla foka i grota" powinno być "śr. 0,6 mm dla foka i grota"

Post z 21.11.2012, str. 3
W punkcie 4 opisu jest „Pomocniczy grotsztag jest następnie łączony przewiązem (śr. 0,3 mm) z kołnierzem pomocniczego grotsztagu (śr. 1,1 mm)” powinno być „Pomocniczy grotsztag jest następnie łączony przewiązem (śr. 0,25 mm) z kołnierzem pomocniczego grotsztagu (śr. 0,5 mm)” – tu różnica jest znaczna, ciut przesadziłem.

Post z 29.11.2012, str. 3
Pomocniczy bezansztag - jest "śr. 0,5 mm" powinno być "śr. 0,6 mm"

Post z 21.12.2012, str. 3
W punkcie 3 opisu jest „Blok wiolinowy połączony jest liną (śr. 0,2 mm)” powinno być „Blok wiolinowy połączony jest liną (śr. 0,3 mm)”.

Post z 21.12.2012, str. 3
W poście dotyczącym grotstensztagu jest błąd w opisie mocowania stropu na głowie fokmasztu. Po słowach „przez które przechodzą przewiązy podtrzymujące strop bloku tworzącego talię dla fokrei.” powinien znaleźć się następujący opis „Strop ma dwie odnogi, krótką i długą. Na końcu krótkiej odnogi (znajdującej się po stronie sterburty) jest oko szplajsowe. Długa odnoga oplata głowę kolumny fokmasztu na bakburcie, następnie przechodzi przez oko w krótkiej odnodze, zawraca w kierunku bakburty i ostatecznie koniec stropu mocowany jest do długiej odnogi saizingiem.”
Nieprawidłowy jest również rysunek pokazujący sposób mocowania stropu. Obiecuję, że poprawię.

Post z 21.07.2014 str. 6
Zmieniłem średnicę topenanty oberblindrei z 0,4 mm na 0,2 mm.

Więcej grzechów jak na razie nie znalazłem, za wszystkie serdecznie żałuję i proszę o rozgrzeszenie .
Jeśli coś jeszcze znajdziecie, to dajcie oczywiście znać.

PS.
Marku. Moje chęci do dokończenia tematu jeszcze nie osłabły. Tak sobie musiałem pozrzędzić, tak po polsku

[Jarcio]

Więźba (truss pendant) – (śr. 0,65 mm,) więźba jest owijana na 1/3 długości (w miejscu, gdzie styka się z masztem oraz reją). Cała więźba składa się z dwóch lin, a jej zadaniem jest „przytwierdzenie” rei do masztu. Po każdej stronie burty na rei jest mocowana jedna więźba; na końcu każdej z lin tworzących więźbę znajduje się oko z kauszą. Każda z więźb jest oplatana wokół rei w ten sposób, że od dziobowej strony rei lina przechodzi pod szponami rejowymi, a po rufowej stronie rei, lina więźby jest łączona saizingiem, tworząc w ten sposób pętlę zaciśniętą na rei. Końce więźby są mocowane na rei tak sposób, aby na sterburcie oko było skierowane do dołu, a na bakburcie do góry. Dalej wolny koniec więźby mocowanej po stronie sterburty przekładany jest przez oko z kauszą więźby zamocowanej na rei po stronie bakburty, a wolny koniec więźby po stronie bakburty przez oko z kauszą więźby na sterburcie. Oba wolne końce liny przechodzą za kolumną masztu, po jego rufowej stronie. Na końcach każdej więźby są zawieszone podwójne bloki (dł. 3 mm), zamocowane w stropie z dwiema pętlami. Więźba jest mocowana do górnej pętli bloku półsztykiem (single half hitch). Ten blok połączony jest z drugim podwójnym blokiem (dł. 3 mm), liną (śr. 0,3 mm) tworzącą talię. Dolny, podwójny blok zamocowany jest hakiem do oka w pokładzie u podstawy kolumny foka. Talia odkładana jest na knagach, mocowanych w dolnej, dziobowej części kolumny fokmasztu. Górny blok tworzący talię znajduje się mniej więcej ok. 45 mm nad pokładem.

Nave line (śr. 0,2 mm) – lina używana do podtrzymywania więźby. Do każdej liny więźby, za kolumną foka, za pomocą oka szplajsowego jest zamocowana lina tworząca „mostek”. Na środku tego „mostka” mocowana jest nave line przy pomocy oka szplajsowego. Dalej nave line przechodzi przez pojedynczy blok (dł. 2 mm) mocowany stropem (śr. 0,2 mm) do poprzecznego jarzma pod platformą marsa i na końcu odkładana jest na 9 naglu na kołkownicy za kolumną foka.

[Jarcio]

Winda (jeer) – jest to układ lin i bloków do podnoszenia i opuszczania fokrei. Elementem windy jest talia utworzona z liny oraz dwóch bloków – górnego potrójnego oraz dolnego podwójnego. Bloki tworzące talię mają dł. 6,5 mm. Dolny blok jest mocowany do rei w pobliżu slingu, za pomocą podwójnego stropu (śr. 0,7 mm), który tworzy długą i krótką odnogę, a obie odnogi uformowane są w pętle. Dłuższa odnoga przechodzi za reją, dookoła niej, a krótsza przed reją, gdzie obie odnogi się spotykają i są łączone za pomocą przewiązu. Górny blok jest również mocowany podwójnym stropem (śr. 0,7 mm), tworzącym długą i krótką odnogę. Ten blok jest umieszczony tuż pod platformą marsa na tyle, na ile pozwala na to foksztag. Strop tego bloku jest mocowany na głowie kolumny foka za pomocą przewiązu (śr. 0,4 mm, lina koloru czarnego), przechodzącego przez pętlę utworzoną w dłuższej odnodze stropu; krótsza odnoga mocowana jest do dłuższej saizingiem owiniętym dookoła stropu. Przewiązy w górnej części przechodzą przez kliny w kształcie mostka; kliny te znajdują się na głowie kolumny fokmasztu, po każdej stronie burty. Przewiąz jest owijany wokół głowy kolumny siedmiokrotnie. Przewiązy owijane są po skosie w dół i krzyżują się wzajemnie tworząc literę „X” (patrząc od dziobu lub rufy). Obydwa bloki łączone są liną (śr. 0,7 mm) tworzącą talię. Koniec liny tworzącej talię jest mocowany do rei za pomocą węzła zaciskowego (timber hitch); mocowanie tej liny znajduje się pomiędzy stropem podwójnego bloku windy a slingiem. Następnie talia przechodzi przez wewnętrzny krążek potrójnego bloku, dalej przez wewnętrzny krążek bloku podwójnego, przez środkowy krążek potrójnego, przez zewnętrzny bloku podwójnego, przez zewnętrzny krążek bloku potrójnego, a następnie biegnie w dół gdzie przechodzi przez krążek w pachole kołkownicy za kolumną foka i odkładana jest wokół nagielbanki (pomiędzy skrajnymi naglami a pachołem kołkownicy).

[woj195]

Jarku, świetną lekcję olinowania nam zafundowałeś. Przyda się nam wszystkim, nie tylko tym od viktorka.
Dziekuję i życzę wytrwałości do realizacji dalszych wykładów.
Pozdrawiam
Wojciech Łączyński

[Jarcio]

Tackle pendant – (śr. 0,6 mm). Lina służąca do przenoszenia ciężkich ładunków z okrętu na nadbrzeże lub odwrotnie; w czasie złej pogody linę odciągano w kierunku rufy i mocowano hakiem do oka w ławie wantowej, aby zapobiegać zbyt dużym obciążeniom dla brasów. Długość liny powinna być taka, aby sięgała przynajmniej od noku rei do okucia wytykowego. Na noku rei jest zamocowana okiem szplajsowym, na drugim końcu do tackle jest zamocowany podwójny blok (dł. 3 mm) połączony talią (śr. 0,3 mm) z pojedynczym blokiem (dł. 3 mm) zamocowanym hakiem do ławy wantowej foka, za 4 jufersem; talia odkładana jest na 7 pachole znajdującym się na nadburciu fordeku. Kiedy lina nie jest używana, jest podnoszona do rei za pomocą wewnętrznej i zewnętrznej liny podciągającej (inner, outer tricing line), a dolny, pojedynczy blok tackle za pomocą haka mocowany jest do podwantek. Tackle z talią spoczywa wówczas wzdłuż rei. Zewnętrzna lina podciągająca (śr. 0,16 mm) jest mocowana tuż powyżej podwójnego bloku, następnie przechodzi przez pojedynczy blok (dł. 2 mm) mocowany do rei po zewnętrznej stronie ćwiartkowego okucia dla wytyków (od strony noku rei), dalej przez kolejny pojedynczy blok (dł. 2 mm), mocowany do pierwszej wanty poniżej belki podwantkowej i odkładana jest wokół pierwszej wanty, powyżej jufersa. Wewnętrzna lina podciągająca (śr. 0,16 mm) jest zamocowana tuż powyżej haka niższego bloku tackle pendant, następnie przechodzi przez pojedynczy blok (dł. 2 mm) zamocowany do pierwszej wanty obok bloku dla liny zewnętrznej i odkładana jest wokół drugiej wanty, powyżej jufersa.

Perty – (śr. 0,45 mm) – wykonywane tak samo jak pozostałe perty; podtrzymywane są przez 3 szelki (śr. 0,3 mm). Na noku rei perta jest mocowana okiem szplajsowym, na drugim końcu oko szplajsowe perty jest mocowane do rei za pomocą przewiązu, za przeciwległymi szponami fokrei. Na fokrei nie ma nokpert.

[Jarcio]

Topenanta (lift) – (śr. 0,4 mm) – Na prowadnicy linowej na dybach kolumny foka, w dwóch pierwszych szczelinach znajduje się strop tworzący pętlę; strop jest owijany na całej długości. Na końcach stropu zamocowane są dwa pojedyncze bloki (dł. 4,2 mm), a dodatkowo, pod blokami strop jest uformowany w małe oka. Strop tworzący pętlę powinien być na tyle długi, aby obydwa bloki w nim mocowane znajdowały się tuż poniżej dolnej krawędzi dybów. Strop z blokami jest następnie przewiązywany dookoła kolejną liną tworzącą pętlę, biegnącą pod dybami poprzecznie do osi okrętu; ta pętla jest utworzona z liny łączonej krótkim szplajsem. Stała część topenanty mocowana jest do oka utworzonego w stropie bloku znajdującego się pod dybami, dalej przechodzi przez pojedynczy blok (dł. 4,2 mm), który mocowany jest na noku rei w stropie z blokiem ramiennym (shoulder block), następnie przez pojedynczy blok pod dybami (ten sam, do którego stropu mocowana jest stała cześć topenanty), dalej biegnie w dół pomiędzy wantami gdzie przechodzi przez krążek w pachole (kevel) znajdującym się na nadburciu fordeku (na wysokości dziobowego końca ławy wantowej foka) i na tym pachole jest odkładana.

[Jarcio]

Brasy (braces) – (śr. 0,38 mm) – stałe części brasów mocowane są węzłem wyblinkowym do pętli grotsztagu, tuż powyżej gałki tureckiej, a następnie biegną w kierunku fokrei, gdzie przechodzą przez pojedyncze bloki brasów (dł. 4,2 mm). Bloki brasów mocowane są do długich stropów (brace pendant), których długość jest równa 1/5 długości rei. Stropy do rei zamocowane są za pomocą oka szplajsowego. Dalej brasy przechodzą przez pojedynczy blok (dł. 4,2 mm) mocowany przewiązem do pętli grotsztagu, jak najbliżej platformy marsa grota, a następnie biegną w dół do pokładu, przechodzą przez krążek w pachole kołkownicy za kolumną grota i na tych pachołach są odkładane.

Informację o tym, że bloki brasów są mocowane do rei za pomocą brace pendant znalazłem dopiero niedawno i pochodzi ona z oficjalnej strony okrętu gdzie stwierdzono, że obecne plany olinowania nie odpowiadają dokładnie metodzie, która była stosowana do mocowania brasów do rei. Praktyka mocowania bloków brasów za pomocą stropów łączonych w tzw. „dog & bitch” wprowadzona została dopiero ok. 1815 roku. Sporządzany przeze mnie opis odpowiada stanowi okrętu z okresu bitwy pod Trafalgarem, a zatem taki rodzaj mocowania brasów jest nieprawidłowy. Takie błędne mocowanie brasów do rei znajduje się na rysunku opisującym mocowanie stałej topenanty blindrei. Rysunek ten wymaga poprawienia, podobnie jak rysunek obrazujący przebieg brasów blindrei, na którym blok brasu powinien znajdować się na długim stropie a nie bezpośrednio przy rei. Podobne informacje dotyczące sposobu mocowania bloków brasów za pomocą długich stropów znajdują się również w książce Davida Steel’a „The Elements and Practice of Rigging And Seamanship”.

[Jarcio]

Szoty (sheets) – (śr. 0,6 mm) – stała cześć szota jest zakończona okiem z kauszą zamocowanym do oka znajdującego się na burcie, przed dolną krawędzią 7 gunportu na górnym pokładzie. Dalej szot przechodzi przez pojedynczy blok (dł. 6,3 mm) mocowany w rogu szotowym, następnie biegnie w kierunku rufy gdzie przechodzi przez dolny krążek podwójnego szybra znajdującego się za 7 gunportem na górnym pokładzie. Po przejściu przez szyber szot prowadzony jest w kierunku dziobu, a jego koniec odkładany jest na pachole krzyżowym (staghorn) znajdującym się po wewnętrznej stronie burty górnego pokładu (pod podestami ćwierćpokładu), pomiędzy 6 i 7 gunportem.